Kalbiniz için iyi olan, beyniniz için de iyidir. Fiziksel aktivitenin vücudumuzu yaşlandıkça formda ve güçlü tutmasının yanı sıra, bilişsel fonksiyonumuzu da korumaya yardımcı olması, hatta demans riskini azaltması bilimsel çalışmalarla desteklenmektedir.
Kısa Vadeli Kognitif Artış: Egzersiz Sonrası 24 Saat
Fiziksel aktivitenin uzun vadeli bilişsel faydalarının ötesinde, egzersizin kısa vadeli bilişsel performans üzerinde de dakikalar ila saatler süren bir artış sağladığı görülüyor. En yeni çalışmamıza göre, bu bilişsel artış egzersizden sonra 24 saate kadar sürebiliyor. Yaş ilerledikçe bazı bilişsel yeteneklerde azalma gözlense de, küçük bir bilişsel destek bile daha uzun süre aktif ve bağımsız kalmamıza yardımcı olabilir.
Çalışma Detayları ve Katılımcılar
Hem laboratuvar ortamında hem de gerçek yaşam koşullarında yapılan çalışmalar, düzenli antrenman yapan ya da günlük aktivitelerini artıran kişilerin, egzersiz sonrası bilişsel testlerde daha iyi performans sergilediğini ortaya koydu.
Çalışmamızda, 50-83 yaş arası 76 katılımcı yer aldı. Her katılımcı, sekiz gün ve gece boyunca bileklik tipi bir aktivite takip cihazı kullanarak günlük yaşamlarını normal şekilde sürdürdü. Bu cihazlar sayesinde, katılımcıların günlük ne kadar süre hareketsiz kaldıkları veya fiziksel aktivite yaptıkları – ve bu aktivitenin ne kadar yoğun olduğu – ölçüldü.
Uyku ve Bilişsel Performansın İlişkisi
Fiziksel aktivitenin uyku kalitesini, özellikle de en derin ve yenileyici uyku aşaması olan slow-wave sleep (derin uyku) süresini etkilediği biliniyor. Bu nedenle, aktivite takip cihazlarından toplam uyku süresi ve derin uyku süresi gibi uyku kalitesi özelliklerini de analiz ettik.
Katılımcılar, aktivite takip cihazlarını taktıkları her gün bir dizi bilişsel teste tabi tutuldu. Bu testlerden bazıları epizodik hafıza (önceki deneyimleri hatırlama) ve çalışma belleği (bilgiyi geçici olarak depolama) üzerineydi. Her gün farklı bilişsel testler uygulanarak, katılımcıların cevapları ezberleyip tekrarlama olasılığı minimize edildi.
Hafıza Artışı ve Egzersizin Etkileri
Analizlerimiz, orta ve yoğun fiziksel aktivite yapan katılımcıların, ertesi gün yapılan hafıza testlerinde daha yüksek puanlar aldığını gösterdi. Yeterli uyku, özellikle de derin uyku, hafıza testlerinde iyileşme ile ilişkilendirildi; fiziksel aktivitenin etkisinden bağımsız olarak. Buna karşın, daha fazla hareketsiz kalan bireylerin çalışma belleği puanlarında düşüş gözlemlendi.
Bu sonuçlar, hafıza performansındaki iyileşmenin nispeten mütevazı olduğunu gösterse de, tüm katılımcıların başlangıçta bilişsel gerileme veya demans gibi durumlar yaşamadığı göz önüne alındığında, testlerde önemli bir artış potansiyeli sınırlıydı. Gelecekte, demans gibi nörodejeneratif hastalıkları olan bireylerde daha belirgin iyileşmeler gözlenebilir. Bu nedenle, çalışmamızın sonuçlarının daha geniş katılımcı gruplarıyla tekrarlanması önem arz etmektedir.
Egzersiz, Beyin Kimyasalları ve Uzun Süreli Etkiler
Egzersiz sonrası ortaya çıkan kısa vadeli bilişsel faydaların, egzersizin kan akışını artırması ve bilişsel fonksiyona katkıda bulunan belirli beyin kimyasallarının salınması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Genellikle bu nörokimyasal faydaların egzersiz sonrası birkaç saat sürdüğü kabul edilir. Ancak, egzersizin hafıza fonksiyonunu etkileyen bazı diğer değişiklikleri 24-48 saat boyunca devam edebileceği öne sürülmektedir.
Sonuç: Aktif Yaşam Tarzı ve Kaliteli Uyku
Bu bulgular, yaşlandıkça aktif bir yaşam tarzı sürdürmenin ve bu yaşam tarzını kaliteli uyku ile desteklemenin önemini ortaya koymaktadır. Egzersiz ve fiziksel aktivite ile sağlanan bilişsel faydalar, daha uzun süreli hafıza ve bilişsel performans artışı ile ilişkilidir.
Bu makale, The Conversation‘dan Creative Commons lisansı kapsamında yeniden yayımlanmıştır. kaynak: https://theconversation.com/exercise-boosts-memory-for-up-to-24-hours-after-a-workout-new-research-245693
